Advies: Adviestraject Sociaal Economische visie Noord-Nederland vanuit perspectief brede welvaart

Brede welvaart en regionaal economisch beleid

Het doel van dit advies is een bijdrage leveren aan de discussie over het vormgeven van brede welzijnsbeleid, toegespitst op de vraag wat dit kan betekenen voor het sociaaleconomisch beleid van de provincies. Welke implicaties heeft dit? En hoe geef je dat vorm?

We doen in dit advies een aantal suggesties hoe brede welvaart beter kan worden verankerd in het regionaal sociaaleconomisch beleid van de provincies. Daarvoor is gebruik van twee studies, die voor dit advies zijn opgesteld[1]:

Sociaal-economisch beleid vanuit een bredewelvaartsperspectief, Weterings en Brakman, PBL/RUG februari 2023

Werken en wonen in het Noorden, Fries Sociaal Planbureau, Trendbureau Drenthe en Sociaal Planbureau Groningen, februari 2023.

[1] Beide nota's komen geheel voor verantwoordelijkheid van de betreffende auteurs en zijn ook los van dit advies en van elkaar zelfstandig leesbaar. Beweringen in dit advies, ontleend aan één van beide nota's, zullen we niet telkens exact verantwoorden, daarvoor wordt verwezen naar de betreffende documenten.

Uit jaarplan 2022 SERNN

In het advies Integrale Investeringsprogrammering Noord-Nederland is onder meer gesignaleerd dat de arbeidsmarktproblematiek in RIS3 weliswaar wordt herkend en erkend, maar dat de dreigende tekorten de economische ambities zullen belemmeren en dat het van belang is dat er een noordelijke sociaal economische visie komt in samenwerking met verschillende noordelijke stakeholders.

Het is belangrijk dat de op te stellen visie, waarin arbeid als de grootste beperkende productiefactor in samenhang met de ambitie van brede welvaart wordt beschouwd. Door de grote tekorten op de arbeidsmarkt in vrijwel alle sectoren komt ook de leefbaarheid onder druk te staan.

Dat vraagt ook om een nadere definiëring van het begrip brede welvaart, dit is nog te veel een containerbegrip. De opbrengsten uit het gezamenlijk traject met de andere SER'en worden vertaald naar de noordelijke situatie en omgekeerd geven wij input aan de landelijke SER. Thema's als arbeidsmobiliteit tussen bedrijfstakken, het mobiliseren (via experimenten) van het nog onbenutte arbeidspotentieel (aan onderkant arbeidsmarkt) komen hierbij ook aan bod.  We tekenen hierbij aan dat de beleving van brede welvaart regionaal kan verschillen.

Zo'n op te stellen visie vraagt om een breed draagvlak en zal daarom in samenwerking met andere regionale overheden en intermediaire organisaties tot stand moeten komen. Dit betreft een arbeidsintensief traject waarvoor externe expertise gewenst is.

Omdat het streven naar brede welvaart een centrale rol speelt in de op te stellen beleidsvisie is contact gezocht met het Sociaal Planbureau Groningen/Drenthe en het Fries Sociaal Planbureau, die beide veel deskundigheid op het onderwerp brede welvaart hebben en de monitor brede welvaart voor de betreffende regio's beheren. In twee werksessies is verkend hoe in de aanpak om te komen tot de sociaaleconomische visie de verbinding met het thema brede welvaart kan worden gemaakt.  Belangrijk om daarin mee te nemen zijn de grote toenemende tekorten op de arbeidsmarkt, waardoor het realiseren van maatschappelijke opgaven in de knel komen.

Doel advies

Het bieden van een handvat om brede welvaart te vertalen van visie naar concrete doelen op langere termijn voor sociaaleconomische ontwikkeling. Welke keuzes zijn nodig in het sociaaleconomisch beleid, rekening houdend met het gegeven dat de tekorten op de arbeidsmarkt als gevolg van de vergrijzing de komende jaren verder zullen toenemen. Economische groei/ontwikkeling zou één van de middelen kunnen zijn om brede-welvaartsdoelen te realiseren.

Gefaseerde aanpak

Het is belangrijk dat de op te stellen visie arbeid als de grootste beperkende productiefactor in samenhang met de ambitie van brede welvaart beschouwt. Door de grote tekorten op de arbeidsmarkt in vrijwel alle sectoren komt ook de leefbaarheid onder druk te staan. Dat vraagt ook om een nadere definiëring van het begrip brede welvaart, dit is nog te veel een containerbegrip.

Stap 1

De planbureaus brengen vanuit hun expertise op basis van de brede-welvaart-monitor en bestaande bronnen zoals de arbeidsmarktgegevens van het UWV en de Economische Barometer Noord-Nederland de huidige situatie van brede welvaart in Noord-Nederland in beeld in samenhang met een aantal arbeidsmarkt­indicatoren. Omdat het Noorden geen 'eenheidsworst' is worden de verschillen tussen subregio's (COROP-gebieden, grote gemeenten?) kernachtig in beeld gebracht. Deze verkenning is de basis voor de vervolgstap om het begrip brede welvaart toe te spitsen op een aantal bepalende factoren.

Stap 2

Wat zijn de belangrijkste onafhankelijke factoren binnen het thema brede welvaart als onderdeel van een sociaaleconomische visie? Of met andere woorden: wat zijn de knoppen waar je aan kunt draaien om het gewenste beleidseffect van brede welvaart te realiseren?

 In deze fase zullen we in één noordelijke of drie provinciale discussierondes met een aantal beleidsbepalers nagaan wat zij zien als de belangrijkste elementen binnen de brede welvaart. In overleg met provincies en Sociale Planbureaus wordt een selectie gemaakt van de uit te nodigen personen/organisaties.

Stap 3

Het resultaat van de discussierondes en terugleggen bij één of twee expertgroepen en noordelijke bestuurders. In deze bijeenkomsten gaat het onder meer om de vraag of economische groei als doel op zich nog houdbaar is of dat er andere keuzes binnen dit beleidsveld nodig zijn voor het realiseren van maatschappelijke opgaven (brede welvaart, energietransitie e.d.)

Stap 4

Op basis uitkomsten van de voorgaande fases wordt door SER Noord-Nederland een briefadvies opgesteld.

Link PBL:  Sociaal-economisch beleid vanuit een bredewelvaartsperspectief | PBL Planbureau voor de Leefomgeving

Bekijk hier het rapport