Advies: Ruimtelijke Ontwikkeling van Noord-Nederland

Op eigen kracht investeren in nieuwe kwaliteit.

Behoefte aan modernisering van economische structuur

In KoersVAST constateert de SER Noord-Nederland dat het Noorden behoefte heeft aan een versnelde modernisering van de economische structuur. In het stedelijk gebied is sprake van groei door de snelle ontwikkelingen in de dienstensector terwijl het landelijk gebied juist kampt met krimp, onder andere door de afname van de werkgelegenheid in de landbouw en de industrie. Het is van belang dat overheden en partners in de regio gezamenlijk investeren in nieuwe kwaliteit van de omgeving in landelijke en stedelijke gebieden. Dit zal, gezien de afnemende overheidsfinanciën, vooral op eigen kracht moeten gebeuren.

Advies- en actiepunten

• De kwaliteit van de ruimtelijke omgeving bevordert de sociaal-economische ontwikkeling. Een visie op de ruimtelijk-economische structuur moet zowel zicht geven op kansrijke ontwikkelingen en initiatieven als randvoorwaarden scheppen. Verbindingen tussen ruimtelijk-economische en landschappelijke structuren zijn daarbij van groot belang.
• Voor een strategische ruimtelijke ontwikkeling van het landsdeel is het inpassen van economische activiteiten in het omgevings- en mobiliteitsbeleid essentieel. Behalve aandacht voor krimp, klimaat en kenniseconomie is het van belang om te zorgen voor een goede mobiliteit in het stedelijk netwerk en op het vitale platteland.
• Kansen liggen er vooral als het lukt om verbindinngen te leggen tussen stedelijke en landelijk gebieden in de vorm van ruimtelijk-economische netwerken. Het landelijk gebied kan zich dan profileren op gebieden als wonen, zorg en ontspanning. In de stedelijke zones ligt de nadruk op kennis, diensten, industrie en logistiek.
• As gevolg van de veranderingen op woon-werkgebeid door de toename van thuiswerken, zzp'ers en tweeverdieners neemt de mobiliteit nog steeds toe. Hierdoor groeit de behoefte aan nieuwe woonkwaliteitsmilieus, waarvoor het Noorden zowel de kwaliteit als de ruimte kan bieden. Noord-Nederland beschikt over een steeds meer samenhangend stedelijk gebied tussen de steden Groningen, Assen, Hoogeveen, Heerenveen, Sneek en Leeuwarden. Zo ontstaat een 'urban' regio met woon- en leefmilieukwaliteiten waarvoor met name de beroepsbevolking van de dienstensector belangstelling heeft. Dit gebied is van belang voor de hele regio en moet betrokken worden bij de ontwikkeling van zowel de stedelijke zones als het vitale platteland.
• Het is van belang om per gebied de focus van de ruimtelijk-economische ontwikkeling te onderscheiden, waarbij niet alle kansen gelijk zijn. De ontwikkeling van speerpunten als energie, kenniseconomie, logistiek en healthy ageing moet zeker worden doorgezet. Ook is het essentieel om de dienstensector te stimuleren en bieden de landschapskwaliteiten kansen, vooral op het gebied van de ontspanningseconomie.

Twee belangrijke opgaven

De commissie ziet twee belangrijke opgaven: het identificeren en vertalen van thematische lijnen naar ruimtelijk-economische concepten en de gebiedsontwikkeling per regio. Een op te zetten Noordelijk Planbureau kan deze opgaven aanpakken en het ruimtelijk debat voeden. Dit zou moeten leiden tot de vorming van een Noordelijke uitvoerende organisatie voor het ruimtelijk-economische beleid en het maken van een nieuwe integrale ruimtelijke ontwikkelingsvisie en -kaart van Noord-Nederland.

Het is essentieel om uit te gaan van kansen.

Aanbevelingen voor de toekomst

• De ontwikkelingen in het landelijk gebied worden belemmerd doordat de ruimtelijke plannen nog altijd uitgaan van natuur en landbouw. Voor de toekomst is economische diversificatie van belang om weerbaar te blijven en risico's te spreiden.
• Het is essentieel om uit te gaan van kansen. Strategische coalities van betrokken partners zijn nodig om ontwikkelingen tot stand te brengen. Daarvoor is het van belang dat partners met elkaar in gesprek gaan en kansen zien voor ruimtelijke interventies.
• Om te komen tot creatieve visies en mee te bewegen met ruimtelijk-economische veranderingen moeten de Noord-Nederlandse provincies de handen ineen slaan en de ruimtelijk-economische ontwikkeling gezamenlijk aanpakken. Daarbij mag men zich niet beperken tot de landsgrenzen maar kansen grijpen die internationale samenwerking met Duitsland en Scandinavië bevorderen.