Kim Putters: Nederland heeft een economisch breed welvaartsmodel nodig.

Ontwikkelingen als AI, digitalisering, sociale ongelijkheid en klimaatverandering maken de toekomstige welvaart voor velen onzeker, terwijl onze manier van besturen niet het vertrouwen wekt dat het wel goed komt. Daarom pleitte prof. dr. Kim Putters, universiteitshoogleraar ‘Brede Welvaart’, op 4 november in zijn oratie voor een nieuwe basis voor de toekomstige Nederlandse samenleving en economie: een breed welvaartscontract. Daarin trekken overheid, bedrijfsleven, wetenschap en samenleving gezamenlijk op om brede welvaart te bereiken.  

Putters, universiteitshoogleraar en voorzitter van de Sociaal Economische Raad (SER), introduceerde het breed welvaartscontract in zijn oratie ‘Navigeren op het smalle pad naar brede welvaart. Maatschappelijke transitie en ons poldermodel.’ Dit contract verbindt economische, sociale en ecologische belangen, doelen en waarden, respecteert onze sociale en planetaire grenzen en versterkt ons verdienvermogen. Het zorgt ervoor dat de voordelen en nadelen van maatschappelijke veranderingen eerlijk worden verdeeld over verschillende groepen, regio’s en generaties.  

Belofte van brede welvaart

Het beeld is zorgelijk: niet iedereen deelt mee in de voorspoed, mensen raken verstrikt in regels, de natuur raakt uitgeput en het lot van de volgende generatie telt te weinig mee. De belofte van sturen op brede welvaart is een meer duurzame en inclusieve economie en samenleving met een rechtvaardige verdeling over bevolkingsgroepen en regio’s. Een breed welvaartscontract als basis voor de toekomstige samenleving en economie langs drie routes zorgt voor meer balans tussen people, planet en profit:

1. De nieuwe economie met veel open source online kennisbronnen en digitale goederen, vraagt om de herijking van publieke belangen en rechten en plichten, zoals een recht op leven lang ontwikkelen en mantelzorgondersteuning, toegang tot het stroomnet en betaalbare energie voor bedrijven en huishouders.
2. Nieuwe vormen van dialoog kunnen de overlegeconomie versterken, waarbij kennis, beleid en praktijk gelijkwaardig betrokken zijn. Denk bijvoorbeeld aan startende ondernemers, sociale, regionale en burgerinitiatieven, de natuur en toekomstige generaties.
3. De opleiding en selectie van leiders in bedrijven en instellingen moet gaan over hun maatschappelijke bijdrage, niet enkel of primair over kostenbeheersing en aandeelhouderswinst. Ze bieden kansen aan leiderschap van onderop, zoals via burgercollectieven en sociaal ondernemers.

Te smal welvaartsbegrip

Putters stelt dat onze economie zich op een te smal welvaartsbegrip heeft ontwikkeld, namelijk op materiële welvaart en BBP, terwijl ook gezondheid, opleiding en sociale contacten voor onze brede welvaart mee moeten tellen. “Korte termijn aandeelhouderswinst wint het bij bedrijven nog vaak van maatschappelijke winst op lange termijn”, stelt hij. “De overheid heeft bovendien publieke voorzieningen op een te smal en vaak negatief mensbeeld gebaseerd, vanuit wantrouwen naar burgers. De samenleving is ook individualistischer en veeleisender geworden. Uiterste opvattingen eisen alle aandacht op. Velen voelen zich niet vertegenwoordigd, zoals jongeren. Lastige besluiten worden te lang uitgesteld.”

Na de Tweede Wereldoorlog hielp het Nederlands poldermodel ons land weer op te bouwen en zorgde het voor economische groei door samenwerking. Nu staan we voor de ombouw naar een brede welvaartseconomie waarin people, planet en profit in balans zijn.

Meer informatie

Op 4 november 2024 hield Kim Putters zijn oratie getiteld ‘Navigeren op het smalle pad naar brede welvaart. Maatschappelijke transitie en ons poldermodel.’ De dubbeloratie met prof. dr. Otto Raspe was onderdeel van de Dag van de Brede Welvaart. Lees hier de volledige oratie of kijk hier voor een terugblik op het volledige programma.