‘De landbouw inschikken? Er is juist meer landbouwgrond nodig’

Wanneer de landbouw moet zorgen voor voedselzekerheid, dan heeft de sector meer ruimte nodig. Zeker wanneer boeren ook nog moeten verduurzamen en via bloemenstroken en weidevogelbeheer de natuur moeten verbeteren.

 Door Loek Mulder

Dat komt naar voren in de eerste aflevering van het tv-programma Stand van Noord-Nederland, gemaakt door RTV Noord, RTV Drenthe en Omrop Fryslân, samen met SER Noord-Nederland. In de uitzending ligt de vraag op tafel of de landbouw niet teveel ruimte in beslag neemt, gezien alle plannen die er in Nederland zijn voor woningbouw, bedrijvengrond, oefenterreinen voor defensie en natuurontwikkeling.

Er is een enorme strijd om de ruimte

Henk Emmens - Groningse landbouwgedeputeerde  

Er is een enorme strijd om de ruimte, benadrukt de Groningse landbouwgedeputeerde Henk Emmens. ’Als we alle plannen en doelen die er liggen willen realiseren dan heeft Groningen alleen al twee en een halve keer de eigen oppervlakte nodig. Hetzelfde geldt voor Friesland en Drenthe. Dat gaat dus niet.’

Emmens zit aan tafel samen met LTO Noord-voorzitter Dirk Bruins, Alex Datema, directeur Food & Agri bij Rabobank en Hans van der Werf, directeur van de Friese Milieu Federatie.

Landbouw in het verdomhoekje

Volgens Emmens wordt veel te gemakkelijk gekeken naar de landbouw als het gaat om beschikbaar stellen van ruimte. Emmens laatt in de discussie duidelijk het BBB-geluid klinken. De landbouwsector wordt wat hem betreft vaak in het verdomhoekje gezet:

‘De polarisatie tussen landbouw en natuur moet maar eens afgelopen zijn. De natuur begint bij het laatste huis van het dorp. Het is maar net hoe je er naar kijkt. De een vindt raaigras vreselijk, de ander ziet er prachtig groen in.'

De een vindt raaigras vreselijk, de ander ziet er prachtig groen in

Henk Emmens - landbouwgedeputeerde  

Het wreekt zich nu dat de voorbije jaren nauwelijks is nagedacht over hoe het landschap moet worden ingericht, betoogt Emmens: ‘We hebben de afgelopen vijftien jaar niet aan ruimtelijke ordening gedaan. We deden maar wat, we plempen maar wat neer, het was hap-snap-beleid.’

Inleveren landbouwgrond niet slim

Maar akkers inleveren is om allerlei redenen onverstandig, stelt LTO Noord-voorman Dirk Bruins. ‘Nederland verdient circa veertig miljard euro aan export van land- en tuinbouw en de sector zorgt voor ongeveer tien procent van alle werkgelegenheid.’

Wanneer de landbouw wil beantwoorden aan de verduurzamingsvraag dan is daar volgens Bruins onvermijdelijk meer grond voor nodig: ‘Men wil dat de landbouw grond minder intensief gaat gebruiken. Dat betekent bijvoorbeeld dat je niet vier, maar drie keer achtereen aardappels op een perceel mag telen. Als je dezelfde hoeveelheid aardappels wilt blijven produceren heb je dan dus meer grond nodig.’

Voedselzekerheid onder druk

Ook om voedselzekerheid te waarborgen is het niet bepaald handig om de landbouw te laten krimpen, meent Bruins. ‘Op Europees niveau is zelfvoorziening in voedselproductie absoluut aan de orde. Wil de EU voor zijn voedsel afhankelijk zijn van instabiele landen buiten Europa? Er moet echt een voedselstrategie komen, waaruit een landbouwstrategie volgt.’

Ruimte voor natuurontwikkeling blijft, zegt Bruins, zelf ook boer in Dwingeloo. Boeren willen daar best hun steentje aan bijdragen, maar dat lukt ze niet op eigen houtje, legt hij uit. ‘Ook ikzelf heb jarenlang iets met het agrarisch natuurbeheer gewild, maar er waren gewoon geen middelen om het te kunnen doen. Ik kan niet gaan werken zonder dat ik een boterham verdien. Want dan houdt het op te bestaan. Zo simpel is het.’

Natuur en landschap zijn steeds meer een verdienmodel voor boeren

Hans van der Werf - Friese Milieu Federatie  

Alle vier de tafelgasten menen overigens dat een betere combinatie van natuur en landbouw goed mogelijk is. Ook vanuit de natuur- en milieuhoek is er geloof in een samengaan van boerenactiviteiten en natuur, blijkt uit wat Hans van der Werf van de Friese Milieu Federatie hierover zegt:

‘We moeten niet denken in natuur óf landbouw Veel boeren in Noord-Nederland willen aan de gang met weidevogelbeheer of agrarisch natuurbeheer. Biodiversiteit, natuur, landschap, wordt steeds meer een verdienmodel dat  boeren een boterham oplevert.’

Niet-groene boer risicoklant voor Rabobank

Ook de bank ziet dat, zegt Alex Datema, die naast zijn directeurschap bij Rabobank ook veehouder in het Westerkwartier is. ‘Rabobank heeft een visie gepresenteerd op  de toekomst. Daarin staat dat de landbouw veel groener moet. Dat kan goed samengaan met schaalvergroting, want die zet door.’

Een boer die niet mee wil in de verduurzaming, hoeft binnenkort bij Rabobank niet meer aan te kloppen waarschuwt Datema. ‘Bedrijven die niet in staat zijn om mee te bewegen met de duurzaamheidsaspecten rond klimaat, natuur, water dat zijn risicoklanten voor ons in de toekomst.’

Bekijk hier de uitzending op de site van RTV Noord